--- spoiler ---
.zaman gerçekten var mı? yoksa sadece kabul ya da yanılgı mı meselesine eğildik. zamanı algılama üzerine güzel deney var idi. kısa süreli gecikme vererek tıklanan cisimleri parlatıyor. sonra aynı anda parlattığı zaman sanki öncesinde parlıyormuş gibi geliyormuş. tabi algıyla ilgili ama daha sonra zaman algısındaki bozukluğu şizofreniye bağlaması da enteresan oldu. neden sonuçları kaybetmeye yol açıyor imiş bu durum ve ortaya şizo bir tip çıkıyor imiş. bir de bilmem dedim mi? ama adamlar devamlı dev formül tahtalarının önündeler, o da güzel oluyor.
.diğer ilgi çekici olanı zaman yoktur diyen fizikçi amcam idi. buna da kuantum fiziği formülleri ile genel görelilik formüllerini birleştirdiği zaman elde ettiği sıfır ile varıyor. bunu anlamsızlık ve birleşmezlik olarak yorumluyor diğerleri ama bu amcam zamanın olmadığı sonucuna çıkartıyor bizi. ona göre her şey karelerden ibaret. her kare her an mevcut gibi bir şey. bu da garip bir bakış açısı tabi ama pek bir çözüm getirdiği söylenemez.
.zaman vardır diyen elemanın gözlemine pek ikna olamadık. 10 milyar yıl öteden gama patlamasının hızındaki farklılık, ışığın hızındaki evrim zamanın olduğunu kanıtlar diyor da bunu nasıl tespit edecek anlayamadım. aynı mesafede olduğunu nasıl biliyor ilkin? belki bir saniye gerisinde? bilemedim artık, doğrusunu bilim insanları bilir. bir kaç seneye bulur dediler, belki haberi bile çıkar.
.zaman var ama aynı mekandaki farklı boyutlar gibi boyutları olduğunu iddia eden müzikle de uğraşan bir amcam daha konuştu. denklemleri çok karışıkmış bir kere ondan kafa patlıyormuş o derece ya asıl olay kuantum belirsizliği meselesinin zamandaki çok boyutluluk olduğu yüzünden diye düşünmesi ilgi çekici geldi. bir yerde varsa bir anlamsızlık orada çokluk vardır gibi demek herhalde. bunu da belki hiç kanıtlayamayabilirler imiş. nasip bakalım hepsi
--- spoiler ---