--- spoiler ---
.bölümün yarısına kadar bir önceki bölümün tekrarı gibiydi. vahşi yörüngeler, acayip işler, çarpışmalar falan filan derken tekrar oldu bu kısımlar. tabi olayı yörünge ekseninde incelemeri yine de hoş denebilir ama yörünge dediğin şey aslında yerçekimi ve merkezkaç kuvvetinin geçici bir dengesi değil midir? sanki mutazam bir sistem gibi olduğunu söylemeleri, aslında tam söylemediler de güneş sistemi için bunu demeleri garip kaçtı biraz. üstelik o kadar çılgın örnek var iken bunu demek hiç olmaz.
.bir de önceki bölümde de dediydim, gözlemlenebilen yıldızların teknik imkanlar yüzünden böyle acayip işler dönen yıldızlar olması yüzünden bir genelleştirme yapmak saçma geliyor bana. güneş gibi bir yıldız ve etrafında dünya gibi bir gezegeni tespit edebiliyor muyuz? edemiyoruz. e o halde niye ulan jupiter büyüklüğünde gezegenler, yıldızlara yakın yörüngede kalması çok yaygın bir şey diyoruz. anlamak zor.
.neyse gelgelelim şu filment, flaman meselesine. gökada ipliği deniyor imiş türkçesi sanırım. ingilizcesi de galaxy filaments. iskelet sistemi gibi açıkladılar o da iyi idi. otoyol gibi açıklamaları da gayet aydınlatıcı oldu. bu sistemin ağır abileri süperkümeler, belli başlı yerde toplaşmış bir sürü galaksi ve kitlemişler olayı. sistem böyle imiş. tüm galaksiler bu iskelet sistemi içinde yüzüyor imiş, tabi yerçekimi etkisi ile devam ediyorlar hayatlarına, kavşaklara gelince toplaşıyorlar, çarpışıyorlar falan filan. bu genel resme s01e03'de gelmiştik ama ancak şimdi aydınlanabildim ben.
.tabi onlar anlatamamış değildir, ben anlamamışımdır ama bu şekilde gayet mantıklı geliyor. tabi tüm bu gözlemi evrenin dışından gözleyerek değil de içteki yapıları geniş ölçekte düşünerek yapıyorlar. süperkümeye örnek, galaksilerin bir noktaya toplaştığı yere odaklanarak bunu yapıyorlar. eh yani tümden sallamasyon bir şey değil yani. bu da güzel.
.bir de yeni bir bilgi olarak merkürün yörgünesi uzun vaadede papatya çiziyor imiş. devamlı değişken bir yörüngesi varmış. çizdiği rota da değişken yani elips olması ve güneşe uzaklığının devamlı değişmesi yanında. böyle de ilginç bir bilgi daha edindik. allah razı olsun. o kadar dandik dedik ama güzel bilgi veriverdiler bölümün yarısında bile olsa.
--- spoiler ---