--- spoiler ---
.hakkaten gizli tarihiymiş. bir kaç bilgiyi ilk defa duyuyorum. ilki ayın karanlık yüzünde lav akıntısı hiç olmamış. düz bir yüzmüş. yani ayın hep gördüğümüz tarafa bakıp diğer tarafı hayal ettiğimiz vakit yanılıyormuşuz. diğer taraf çok farklıymış. bunun sebebi de garip.
.ilkin iki tane uydu oluşmuş dediler, sonra yok efendim ilk oluşumdan itibaren dünyanın sıcaklığından olmuştur dediler. lavlar akmış, diğer tarafa da döküntüleri dökülmüş. o yüzden karanlık yüzün kabuğu daha kalınmış. eh artık hangi teoriyi yersen.
.genel olarak ayın oluşumu, hayata katkısı falan filan hikayelerini şişirdiler. en başta başka bir gezegen olarak gelmiş oturmuş yörüngeye demişler de sonra ayın taşını analiz edinde dünya ile aynı olduğu ortaya çıkmış. o yüzden oluşumları eş zamanlıdır demişler.
.işte mars büyüklüğünde bir gezegen gelmiş çarpmış dünyaya, yörüngede biriken maddeler de ayı oluşturmuş. iyi güzel ama niye bu kadar büyükmüş bu uydu? güneş sisteminde orantısal olarak en büyük uydu sevgili ayımız.
.iklimleri sabitlemiş, gelgitler ile hayatın en başta sularda ortaya çıkmasına ön ayak olmuş diyorlar. gelgitler sayesinde mineraller gelmiş, enerji gelmiş. kımıl kımıl olmuş eski dünya. en azından böyle anlatıyorlar. bir nevi ay yaratıcımız imiş.
.hikayeyi de sona bağlamak için ayın uzaklaşması sonunda gelip dünyanın yörüngesinde tekrar patlayıp dünyaya döküleceğini söylediler. buna neyin sebep olduğunu izlerken kaçırdım ama biraz hikaye tamamlama gibi geldi. üstelik çok uzak bir zaman dilimidir. senede üç santim mi ne uzaklaşıyormuş.
.eksen eğikliğini sabit tutması meselesinde marsla kıyasladılar. mars'ın ekseni devamlı değiştiği için de yaşama uygun değilmiş. sonra mars çok yaşanabilir yerdi diye anlatırken bunu söylemiyorlar ama neyse işte.
.dünya benzeri gezegen ararken büyük aylı olanlara da bakmaları gerekiyormuş. bu bir hayli azaltmalı, normal şartlarda dünyaya bir gezegen çarpma ihtimali ile canlılık oluşmuşsa düşük bir ihtimal olmalı. tabii sadece büyük ay bu şekilde oluşmamıştır, yığınla teori var.
--- spoiler ---